Wetboek-online maakt gebruik van cookies. sluiten
bladeren
zoeken

Jurisprudentie

BG2551

Datum uitspraak2008-10-15
Datum gepubliceerd2008-11-03
RechtsgebiedHandelszaak
Soort ProcedureEerste aanleg - enkelvoudig
Instantie naamRechtbank Rotterdam
Zaaknummers250631 / HA ZA 05-3341
Statusgepubliceerd


Indicatie

Automatiseringsgeschil: was het betreffende contract onderdeel van een activa/passiva transactie en zo ja, is er sprake van een geldige contractsovername?


Uitspraak

RECHTBANK ROTTERDAM Sector civiel recht Zaak-/rolnummers: 250631 / HA ZA 05-3341 271162 / HA ZA 06-2923 274379 / HA ZA 06-3409 Uitspraak: 15 oktober 2008 VONNIS van de enkelvoudige kamer: in de zaak met rolnummer 05-3341 van: de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE, gevestigd te ‘s-Gravenhage, eiseres in de hoofdzaak, eiseres in het incident inzake een provisionele vordering, verweerster in het vrijwaringsincident, advocaat mr. P. Willems, - tegen - 1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid PERFECT DIRECT MAIL B.V., gevestigd te Schiedam, gedaagde in de hoofdzaak, verweerster in het incident inzake een provisionele vordering, advocaat mr. R.J. Wybenga, 2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid PERFECT DATABASE MANAGEMENT B.V., gevestigd te Schiedam, gedaagde in de hoofdzaak, verweerster in het incident inzake een provisionele vordering, eiseres in het vrijwaringsincident, advocaat mr. R.J. Wybenga, 3. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid T-SYSTEMS NEDERLAND B.V., gevestigd te Vianen, gedaagde in de hoofdzaak, verweerster in het incident inzake een provisionele vordering, advocaat mr. J.B. Kloosterman. Deze zaak wordt hierna aangeduid als: de VVD hoofdzaak. in de zaak met rolnummer 06-2923 van: de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid PERFECT DATABASE MANAGEMENT B.V., gevestigd te Schiedam, eiseres tot vrijwaring, advocaat mr. R.J. Wybenga, - tegen - de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid T-SYSTEMS NEDERLAND B.V., gevestigd te Vianen, gedaagde tot vrijwaring, advocaat mr. J.B. Kloosterman. Deze zaak wordt hierna aangeduid als: de Perfect Database vrijwaringszaak. in de zaak met rolnummer 06-3409 van: de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid PERFECT DATABASE MANAGEMENT B.V., gevestigd te Schiedam, eiseres, advocaat mr. R.J. Wybenga, - tegen - de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid T-SYSTEMS NEDERLAND B.V., gevestigd te Vianen, gedaagde, advocaat mr. J.B. Kloosterman. Deze zaak wordt hierna aangeduid als: de Perfect Database hoofdzaak. In alle zaken worden partijen hierna aangeduid als: de VVD, Perfect Direct, Perfect Database en T-Systems. Gedaagden in de VVD hoofdzaak worden hierna gezamenlijk aangeduid als gedaagden. 1 Het verloop van het geding in de VVD hoofdzaak (05-3341) 1.1 De rechtbank heeft kennisgenomen van de volgende stukken: - de dagvaardingen d.d. 18 en 19 november 2005 en de door de VVD overgelegde producties; - de conclusie van antwoord d.d. 1 maart 2006, van de zijde van Perfect Direct; - de conclusie van antwoord d.d. 1 maart 2006, van de zijde van T-Systems, met producties; - de conclusie van antwoord d.d. 1 november 2006, van de zijde van Perfect Database, met producties; - het tussenvonnis van deze rechtbank d.d. 20 december 2006, waarbij een comparitie van partijen is gelast; - het proces-verbaal van de comparitie van partijen, gehouden op 13 maart 2007; - de brief d.d. 27 maart 2007 van mr. Wybenga met een verzoek om aanpassing van het proces-verbaal van de comparitie van partijen en het afwijzende antwoord daarop van deze rechtbank d.d. 17 april 2007; - de conclusie van repliek d.d. 13 juni 2007, met producties; - de brief d.d. 13 juni 2007, van mr. Heijnen; - de brief d.d. 14 juni 2007, van mr. Wybenga; - de conclusie van dupliek d.d. 25 juli 2007, van de zijde van Perfect Direct; - de conclusie van dupliek d.d. 25 juli 2007, van de zijde van Perfect Database; - de conclusie van dupliek d.d. 25 juli 2007, van de zijde van T-Systems; - de akte d.d. 14 november 2007, van de zijde van de VVD, met producties; - de antwoordakte d.d. 12 december 2007, van de zijde van Perfect Direct; - de antwoordakte d.d. 12 december 2007, van de zijde van Perfect Database; - de nadere akte d.d. 9 januari 2008, van de zijde van T-Systems, met producties. 1.2 De rechtbank heeft voorts kennisgenomen van het tussenvonnis van deze rechtbank d.d. 4 oktober 2006, waarin het Perfect Database is toegestaan T-Systems in vrijwaring op te roepen, waarin de door de VVD gevraagde voorlopige voorziening is afgewezen en waarbij de beslissing omtrent de proceskosten is aangehouden, met onderliggende processtukken. in de Perfect Database vrijwaringszaak (06-2923) 1.3 De rechtbank heeft kennisgenomen van de volgende stukken: - de dagvaarding in vrijwaring d.d. 12 oktober 2006 en de door Perfect Database overgelegde producties; - de conclusie van antwoord in vrijwaring d.d. 17 januari 2006, met producties; - het tussenvonnis van deze rechtbank d.d. 14 februari 2007, waarbij een comparitie van partijen is gelast; - de brief d.d. 23 februari 2007 van mr. Wybenga, met bijlagen; - het proces-verbaal van de comparitie van partijen, gehouden op 13 maart 2007; - de brief d.d. 13 juni 2007, van mr. Heijnen; - de brief d.d. 14 juni 2007, van mr. Wybenga; - het proces-verbaal van de aangehouden comparitie van partijen, gehouden op 15 juni 2007; - de akte na comparitie d.d. 18 juli 2007, van de zijde van Perfect Database; - de nadere akte d.d. 18 juli 2007, van de zijde van T-Systems; - de conclusie van repliek in vrijwaring d.d. 26 september 2007, met producties; - de conclusie van dupliek in vrijwaring d.d. 19 december 2007, met producties. in de Perfect Database hoofdzaak (06-3409) 1.4 De rechtbank heeft kennisgenomen van de volgende stukken: - de dagvaarding d.d. 23 oktober 2006 en de door Perfect Database overgelegde producties; - de conclusie van antwoord d.d. 28 februari 2007, met producties; - het tussenvonnis van deze rechtbank d.d. 28 maart 2007, waarbij een comparitie van partijen is gelast; - het proces-verbaal van de comparitie van partijen, gehouden op 15 juni 2007; - de akte na comparitie d.d. 18 juli 2007, van de zijde van Perfect Database; - nadere akte d.d. 18 juli 2007, van de zijde van T-Systems; - de conclusie van repliek d.d. 26 september 2007, tevens houdende akte vermeerdering van eis, met producties; - de conclusie van dupliek d.d. 19 december 2007, met producties. 1.5 De Perfect Database hoofdzaak is door de rechtbank ambtshalve gevoegd met de beide andere zaken door middel van een rolvoeging, niet zijnde een voeging als bedoeld in artikel 222 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv). 2 De vaststaande feiten alleen in de VVD hoofdzaak Als enerzijds gesteld en anderzijds erkend dan wel niet of onvoldoende gemotiveerd weersproken, gelet ook op de in zoverre niet betwiste inhoud van de in het geding gebrachte producties, staat tussen partijen – voor zover van belang – het volgende vast: 2.1 De VVD heeft op 27 mei 2003 met T-Systems een mantelovereenkomst gesloten (hierna: de mantelovereenkomst). 2.2 De mantelovereenkomst bepaalt in artikel 1: “Elke Dienstenovereenkomst die tussen Partijen wordt gesloten maakt automatisch integraal deel uit van deze Mantelovereenkomst. Deze Mantelovereenkomst en alle Dienstenovereenkomsten worden verder automatisch beheerst door de Algemene Voorwaarden van [T-Systems] (..) welke als Bijlage A aan deze Mantelovereenkomst zijn gehecht.”. De toepasselijke algemene voorwaarden (hierna: de algemene voorwaarden) bepalen – voor zover thans relevant – in artikel 22: “22.1 De aansprakelijkheid van [T-Systems] uit hoofde van Overeenkomst, onrechtmatige daad of andere grond, op welke wijze ook voortkomende uit of in verband staande met de Overeenkomst, is beperkt tot directe schade. Iedere aansprakelijkheid van [T-Systems] voor andersoortige schade wordt uitgesloten, inclusief bijkomende schade, ongeacht de vorm daarvan, indirecte schade of bedrijfsschade of schade als gevolg van winstderving. Verder is [T-Systems] in geen geval aansprakelijk voor schade als gevolg van vertraging, schade als gevolg van verlies van gegevens, alsmede schade als gevolg van door [T-Systems] verstrekte informatie of adviezen waarvan de inhoud niet uitdrukkelijk deel uitmaakt van een schriftelijke Overeenkomst. 22.2 Behalve in geval van opzettelijk wangedrag en grove nalatigheid, is de aansprakelijkheid van [T-Systems] jegens de Klant voor schade, hoe dan ook veroorzaakt en uit welke hoofde ook, uit Overeenkomst of onrechtmatige daad, in geval van een duurovereenkomst per schadeveroorzakende gebeurtenis beperkt tot tien [procent] (10%) van de Vergoedingen (exclusief BTW) die de Klant in de voorafgaande twaalf maanden verschuldigd was verminderd met door de Klant bedongen en door [T-Systems] goedgekeurde kredietbedragen, met dien verstande echter dat de aansprakelijkheid voor alle schadeveroorzakende gebeurtenissen binnen een periode van twaalf maanden niet hoger kan zijn dan twintig [procent] (20%) van de Vergoedingen (exclusief BTW) die de Klant in de voorafgaande twaalf maanden verschuldigd was. (..). 22.3 Indien [T-Systems] de Diensten of een relevant deel daarvan tegen een vaste prijs levert, is de aansprakelijkheid van [T-Systems] beperkt tot tien procent (10%) van de overeengekomen prijs voor de Diensten of voor het relevante gedeelte daarvan (exclusief BTW) per schadeveroorzakende gebeurtenis. In een dergelijke geval is de totale gezamenlijke aansprakelijkheid van [T-Systems] als gevolg van enig aantal schadeveroorzakende gebeurtenissen niet hoger dan dertig procent (30%) van de overeengekomen prijs (exclusief BTW) of een totaal bedrag van € 500.000 (..), waarbij het laagste bedrag van toepassing is.”, en in artikel 24: “24.1 Zonder afbreuk aan enigerlei bijzondere bepaling in de Overeenkomst of deze Algemene voorwaarden, hebben beide partijen het recht om de Overeenkomst met onmiddellijke ingang op te zeggen, middels schriftelijke kennisgeving aan de andere Partij, indien de andere Partij een wezenlijke verplichting voortkomende uit deze Overeenkomst niet nakomt en (indien de tekortkoming ongedaan kan worden gemaakt) indien de andere Partij de tekortkoming niet ongedaan heeft gemaakt binnen dertig (30) dagen na ontvangst van een schriftelijk verzoek daartoe. (..) 24.3 Beide Partijen hebben het recht om de Overeenkomst tussentijds te beëindigen met inachtneming van een termijn voor kennisgeving van dertig (30) dagen indien er sprake is van een wezenlijk gebrek in de Diensten of de Apparatuur van [T-Systems] dat [T-Systems] vergeefs heeft trachten te repareren. (..) (..) 24.9 Indien een Partij aanleiding heeft gegeven voor de beëindiging van de Overeenkomst, heeft de andere Partij het recht om bij wijze van wettelijke schadeloosstelling een vergoeding in de vorm van een bedrag ineens te verlangen (de Annuleringskosten), welk bedrag onmiddellijk opeisbaar is en de helft (50%) van de tot de einddatum van de lopende Contractperiode verschuldigde reguliere Vergoeding bedraagt. (..) De Annuleringskosten worden verhoogd indien de gelaedeerde Partij bewijs levert van schade die de wettelijke schadeloosstelling te boven gaat en de Annuleringskosten worden verlaagd indien de andere Partij bewijs levert van lagere schade. De Annuleringskosten zijn echter in geen geval lager dan € 5.000 (..)”. 2.3 Op 4 juni 2003 sloten de VVD en T-Systems een dienstenovereenkomst “project bouw VVD.net” (hierna: de dienstenovereenkomst bouw) en een dienstenovereenkomst “beheer VVD.net” (hierna: de dienstenovereenkomst beheer). 2.4 De dienstenovereenkomst bouw voorziet in de levering door T-Systems van – kort gezegd – een extranet / website voor de VVD en haar leden (hierna: project VVD.net). 2.5 Artikel 5.2 van de dienstenovereenkomst beheer bepaalt: “5.2 Indien deze Dienstenovereenkomst om welke reden dan ook wordt beëindigd, zullen Partijen terstond in overleg treden om de voortgang van de activiteiten van de VVD te waarborgen en de exacte strekking van het door [T-Systems] aan de VVD te verlenen gebruikersrecht vast te leggen. (..)”. Artikel 6.1 van dezelfde overeenkomst bepaalt: “6.1 Gedurende de looptijd van deze Dienstenovereenkomst berust het recht om aanpassingen in de Toepassing aan te brengen uitsluitend bij [T-Systems]. [T-Systems] draagt er zorg voor dat na iedere aanpassing de Toepassing voldoet aan de uit Bijlage A van de Dienstenovereenkomst Bouw voortvloeiende vereisten. Dit betekent in ieder geval ook dat de documentatie bij de Toepassing wordt bijgewerkt en aan de VVD ter beschikking [wordt] gesteld.”. 2.6 De mantelovereenkomst, de dienstenovereenkomst bouw en de dienstenovereenkomst beheer worden hierna gezamenlijk aangeduid als: de VVD contracten. 2.7 T-Systems en Perfect Database hebben op 29 oktober 2004 een koopovereenkomst gesloten (hierna: de koopovereenkomst), waarbij Perfect Database een deel van de bedrijfsactiviteiten van T-Systems, bekend onder de naam “Admin+”, heeft overgenomen. 2.8 In de considerans van de koopovereenkomst wordt – voor zover relevant – bepaald: “A. De bedrijfsactiviteiten van [T-Systems] strekken zich onder meer uit: a. tot het beheer en de ontwikkeling ten behoeve van haar opdrachtgevers van adressensystemen en overige informatiedragers op het terrein van administratieve gegevensverwerking alsmede b. tot het beheer en de verwerking ten behoeve van opdrachtgevers van de met behulp van die informatiedragers opgeslagen administratieve gegevens alsmede c. tot de uitvoering van opdrachten verband houdende met of voortvloeiende uit het beheer, de opslag en/of de verwerking van deze administratieve gegevens, een en ander in de ruimste zin des woords. [T-Systems] wenst deze bedrijfsactiviteiten door [Perfect Database] voor rekening en risico van [Perfect Database] te doen voortzetten. De hiervoor genoemde bedrijfsactiviteiten, de in verband daarmee door [T-Systems] krachtens deze overeenkomst over te dragen activa alsmede de contractuele relaties met de Afnemers van de betreffende diensten van [T-Systems] zullen gezamenlijk in het hiernavolgende worden aangeduid als ‘Admin+’; B. [T-Systems] en [Perfect Database] hebben overeenstemming bereikt over de voortzetting door [Perfect Database] voor eigen rekening en risico van Admin+, de daarmee verband houdende Overdracht door [T-Systems] aan [Perfect Database] van de aan Admin+ verbonden bedrijfsactiviteiten, de aan Admin+ verbonden activa en de overname van contracten met Afnemers van met Admin+ verband houdende diensten met ingang van 1 november 2004 (..)”. Artikel 1 van de koopovereenkomst bevat definities. Voor de definities van Admin+ en Afnemers wordt verwezen naar overweging A, voor de definitie van Contracten wordt verwezen naar overweging B. Artikel 2 van de koopovereenkomst bepaalt (voor zover relevant): “2.1 [T-Systems] verkoopt en levert de in de considerans onder B. bedoelde activa (de “Activa”) met inachtneming van het bepaalde in artikel 5 aan [Perfect Database] – gelijk [Perfect Database] deze koopt en aanvaardt. Deze activa worden door partijen geacht deel uit te maken van ‘Admin+’. De Activa, onder meer inhoudende (auteurs)rechten op software, staan gespecificeerd in Bijlage 1. (..).”. Artikel 5 van de koopovereenkomst regelt, verkort weergegeven, de levering van de activa en de overname van de contracten. Lid 4 van dit artikel bepaalt (voor zover relevant): “5.4 [T-Systems] draagt waar nodig in overleg met [Perfect Database] zorg voor medewerking door Afnemers van Admin+ aan Contractsovername in de zin van art. 6.159 BW. Zolang deze medewerking nog niet is verkregen, zal [T-Systems] handelen als vertegenwoordiger van [Perfect Database] en zal zij alle handelingen verrichten die noodzakelijk zijn voor de instandhouding van de betreffende Contracten. (..)”. Artikel 10 van de koopovereenkomst bepaalt (voor zover relevant): “10.10 Partijen stellen vast dat ten tijde van de ondertekening van deze Overeenkomst door [T-Systems] ten behoeve van een aantal in Bijlage 4 genoemde Afnemers van Admin+ werkzaamheden worden verricht aan reeds opgeleverde systemen, en tevens door [T-Systems] specifieke (rapportage-)tools worden ontwikkeld. Het behoort tot de verantwoordelijkheid van [T-Systems] – en het zal ook tot de verantwoordelijkheid van [T-Systems] blijven behoren – dat de werkzaamheden zowel aan reeds opgeleverde systemen als aan (rapportage-)tools op zo kort mogelijke termijn op een behoorlijke wijze worden afgerond. (..)”. In bijlage 4 is ondermeer de VVD genoemd. Verwijzingen in dit vonnis naar artikelen, zijn verwijzingen naar artikelen van de koopovereenkomst, tenzij anders aangegeven. 2.9 Bij brief d.d. 3 november 2004 is de VVD schriftelijk in kennis gesteld van een overname van de dienstverlening van T-Systems: “Hartelijk welkom als nieuwe klant van de Perfect Groep. Zoals T-Systems Nederland al eerder aangaf, hebben wij op 1 november de dienstverlening die zij voor u verzorgen, overgenomen. Het spreekt voor zich dat wij de werkzaamheden minimaal voortzetten op de wijze zoals u gewend bent. (..) Ik heb er alle vertrouwen in dat deze overname voor alle betrokkenen succesvol wordt. (..) Met vriendelijke groet, PERFECT GROEP w.g. [persoon1] Algemeen Directeur”. 2.10 Bij email d.d. 2 juni 2005 heeft T-Systems de VVD als volgt bericht: “Middels dit schrijven wil ik graag de met uw organisatie gemaakte afspraken bevestigen zoals afgesproken 1 juni 2005 te Vianen. De afspraken zijn tot stand gekomen binnen genoemd overleg, welk als stuurgroepvergadering van het project VVD.net aangemerkt is. (..) T-Systems stelt de vergadering het volgende voor: 1) Er wordt aanstaande donderdag 9 juni een testdag gehouden te Den Haag (locatie VVD). Hier zullen de ontwikkelaar, de VVD en Perfect aanwezig zijn om het geheel door te nemen om eventuele onvolkomenheden te noteren. 2) Naast bedoelde onvolkomenheden zal het systeem als akkoord behandeld worden. 3) Gevonden onvolkomenheden voortvloeiend uit de test zullen uiterlijk 1 juli a.s. werkend opgeleverd worden. 4) Er is een garantietermijn voor de duur van een maand na oplevering voor wat betreft mogelijke bugs in het geleverde systeem, de VVD zal binnen deze genoemde termijn uitvoerig door de leden laten testen. Hiernaast wordt een functioneel ontwerp door T-Systems aangeleverd voor de module ledenraadpleging zoals door de VVD bedoeld. (..) De ledenraadpleging wordt voor 1 juli a.s. werkend aangeleverd. T-Systems NL verplichting De TS-NL verplichting bestaat uit het werkend opleveren van VVD.net voor 1 juli 2005, een en ander zoals beschreven in het door de VVD op 10 december 2004 geaccoordeerd document (inclusief ledenraadpleging) VVD verplichting De VVD verplichting bestaat uit het accepteren van de (werkende) omgeving per 1 juli a.s., waarmee impliciet wordt uitgesproken dat T-Systems haar verplichtingen voor wat betreft het VVD.net project volledig en uitputtend heeft opgeleverd.”. 2.11 Bij email d.d. 8 juni 2005 heeft de VVD aan [persoon1] een verklaring toegezonden: “Conform belofte, treft u hierbij aan een verklaring, waarin zijn opgenomen de afspraken met betrekking tot de oplevering van het vvd.net, zoals deze zijn overeengekomen tijdens ons overleg d.d. 1 juni 2005.”. De verklaring vermeldt: “Gezien het feit dat: 1. De VVD een contractrelatie heeft met de Perfectgroep; 2. In onderling overleg is afgesproken dat beide partijen zich zullen houden aan de afspraken, zoals deze zijn overeengekomen en door alle betrokkenen geaccepteerd d.d. 1 juni 2005, het volgende: - de afspraken met betrekking tot de omvang van de te leveren functionaliteit, zoals vastgelegd in het oorspronkelijke contract d.d. 4 juni 2003 en de afspraken zoals uitgewerkt in het document d.d. 10 december 2004, zullen worden nagekomen. - (..) - Het vvd.net zal per datum 1 juli werkend worden opgeleverd, met dien verstande dat grote onvolkomenheden in het systeem zullen zijn opgelost. - Hiertoe zal donderdag 9 juni 2005, ten kantore van de VVD een testdag gehouden worden. Zoals de Perfectgroep als de ontwikkelaar zullen hierbij aanwezig zijn. - Een acceptatieperiode van een maand, direct na oplevering van de kwaliteitseis zoals hierboven aangegeven d.d. 1 juli 2005, waarin de VVD het systeem door haar leden zal laten testen, zal gelden. (..) - Oplevering van de volledige documentatie zal geschieden per 1 augustus 2005. (..)”. 2.12 Bij brief d.d. 11 augustus 2005 heeft de VVD Perfect Database als volgt bericht: “Einde mei 2003 zijn de VVD en [Perfect Database], destijds nog [T-Systems], een overeenkomst aangegaan tot de bouw van een extranet (..). Overeengekomen werd het extranet op te leveren einde 2003. Sedert einde 2003 zijn een aantal keren nieuwe afspraken met u gemaakt omtrent oplevering. Deze zijn niet door u nagekomen. In juni 2005, werd in tegenwoordigheid van alle stuurgroepleden overeengekomen dat de definitieve oplevering op 1 juli 2005 zou plaatsvinden. Helaas is deze datum gepasseerd, zonder oplevering van een werkend systeem. Op 10 augustus 2005 hebben de verantwoordelijk portefeuillehouder van het hoofdbestuur en ondergetekende, in een gesprek met u, [Perfect Databasement], geëist dat de datum van 23 augustus 2005 de allerlaatste mogelijkheid is voor uw onderneming om op te leveren (..). U heeft hiermee ingestemd. De vele tekortkomingen en nalatigheden van uw kant bij het uitvoeren van het onderhanden werk van het VVD extranet, nopen ons er thans toe uw onderneming in gebreke te stellen indien en voorzover het systeem op 23 augustus 2005 niet geheel conform hetgeen met u is afgesproken, wordt opgeleverd. (..)”. 2.13 De VVD heeft Perfect Direct bij brief d.d. 26 augustus 2005 in gebreke gesteld. 2.14 [persoon1] heeft bij brief d.d. 31 augustus 2005 de VVD als volgt bericht: “Bij brief van 11 augustus jl heeft u ons op de hoogte gesteld van de laatste stand van zaken rond de oplevering van Project Bouw VVD.net. Deze brief hebben wij onmiddellijk doorgezonden aan [T-Systems], zijnde de verantwoordelijke (contracts)partij. (..) Graag maken wij van de gelegenheid gebruik de positie van [Perfect Database] bij het onderhavige project uiteen te zetten, dit ter voorkoming van misverstand. In november 2004 hebben wij de Database Management Services activiteiten overgenomen van [T-Systems]. Voor de afronding van het Project Bouw VVD.net is evenwel [T-Systems] – zoals ook uit de correspondentie blijkt – verantwoordelijk gebleven. (..)”. 2.15 Bij brief d.d. 1 september 2005 heeft de VVD aan Perfect Database als volgt bericht: “Uw brief d.d. 31 augustus 2005 hebben wij in goede orde ontvangen. In vervolg op de aan u toegezonden brieven d.d. 11 augustus en 26 augustus 2005, deel ik u nogmaals mede dat als gevolg van de door ons aan u opgelegde ingebrekestelling, test werkzaamheden met betrekking tot het VVD-extranet, zoals door u zou zijn opgeleverd d.d. 1 juli 2005, niet meer aan de orde zijn. De VVD zal u informeren omtrent de door ons in deze te nemen vervolgstappen.”. 2.16 Bij brief d.d. 29 september 2005 heeft de (toenmalige) raadsman van de VVD Perfect Direct gevraagd om terugbetaling van een bedrag van € 298.109,--. 2.17 Bij email d.d. 4 oktober 2005 heeft [persoon1] aan de (toenmalige) raadsman van de VVD bericht: “(..) Ik heb je niets gevraagd, alleen laten weten dat je je richt tot de verkeerde rechtspersoon. [Perfect Database] heeft de activiteiten overgenomen van T-Systems. Deze twee partijen zijn de (overname)overeenkomst aangegaan. [Perfect Database] factureert aan de VVD en de VVD betaalt ook aan [Perfect Database]. Voor alle duidelijkheid die betreft werkzaamheden die vallen onder de overeenkomst van 18 november 1993. Wat betreft VVD.net is er nimmer wat door [Perfect Database] gefactureerd. (..)”. 2.18 Bij brieven d.d. 8 november 2005 heeft de (toenmalige) raadsman van de VVD Perfect Direct, Perfect Database en T-Systems aansprakelijk gesteld en gesommeerd tot terug¬betaling van de door de VVD betaalde bedragen en van gemaakte kosten. alleen in de Perfect Database vrijwaringszaak Tegen de achtergrond van het feitencomplex, zoals dat in de VVD hoofdzaak aan de orde is, staat tussen partijen in de Perfect Database vrijwaringszaak als enerzijds gesteld en anderzijds erkend dan wel niet of onvoldoende gemotiveerd weersproken, gelet ook op de in zoverre niet betwiste inhoud van de in het geding gebrachte producties – voor zover van belang – het volgende vast: 2.19 Artikel 10 van de koopovereenkomst bepaalt (voor zover relevant): “10.7 [T-Systems] vrijwaart [Perfect Database] van iedere aanspraak die al dan niet beweerdelijk verband houdt met de levering van goederen of diensten voorafgaand aan de Overdracht. (..) 10.9 [T-Systems] staat ervoor in dat de technische staat van de over te dragen activa voldoet aan de eisen die daaraan in het licht van de [T-Systems] genoegzaam bekende exploitatie van Admin+ die [Perfect Database] voor ogen staat redelijkerwijs mogen worden gesteld. Tevens staat [T-Systems] in voor de deugdelijke werking van de krachtens deze overeenkomst over te dragen activa, op het moment dat de Verhuizing is gerealiseerd. 10.10 [rechtbank: voor de tekst van artikel 10.10 wordt verwezen naar overweging 2.8] 10.11 [T-Systems] staat er voor in dat het in bijlage 4 opgenomen overzicht van het klantenbestand van Admin+ en het daaraan toegevoegde overzicht van gesloten overeenkomsten en uitgebrachte offertes een getrouw en accuraat beeld vormen van de commerciële activiteiten van Admin+ op de Overdrachtsdatum. (..). Het omvat tevens een nauwkeurige omschrijving van werkzaamheden inclusief uren- en kostenraming die in het kader van de gesloten overeenkomsten in uitvoering zijn dan wel nog dienen te worden uitgevoerd.”. Bijlage 4 bevat een lijst van afnemers, waaronder de VVD. Bijlage 4 bij de koopovereen¬komst bepaalt tevens (voor zover relevant): “Klant / Aktie Summiere omschrijving aantal dagen (..) VVD Afronding VVD.net (test, synchronisatie 1 wordt separaat met AdminPlus en oplevering) ingekocht door [T-Systems] (..)”. Artikel 14 van de koopovereenkomst bepaalt (voor zover relevant): “14.5 Afwijkingen dan wel aanvullingen op deze Overeenkomst zijn uitsluitend en alleen dan tussen Partijen geldig indien deze aanvullingen dan wel wijzigingen schriftelijk tussen Partijen zijn overeengekomen en door beide Partijen zijn ondertekend.”. 2.20 Ten tijde van het sluiten van de koopovereenkomst was de verwachting van T-Systems en Perfect Database dat de afronding van het project VVD.net weinig tijd zou kosten. alleen in de Perfect Database hoofdzaak Tegen de achtergrond van het feitencomplex, zoals dat in de VVD hoofdzaak en de Perfect Database vrijwaringszaak aan de orde is, staat tussen partijen in de Perfect Database hoofdzaak als enerzijds gesteld en anderzijds erkend dan wel niet of onvoldoende gemotiveerd weersproken, gelet ook op de in zoverre niet betwiste inhoud van de in het geding gebrachte producties – voor zover van belang – het volgende vast: 2.21 Artikel 13 van de koopovereenkomst bepaalt (voor zover relevant): “13.1 Ingeval van een inbreuk op de in de artikelen 9, 10 en 12 gegeven garanties verbeurt de inbreukmakende partij aan de andere partij een direct opeisbare boete van EUR 50.000 (..), onverlet het recht van de andere partij volledige vergoeding te vorderen van de ten gevolge van een dergelijke inbreuk geleden schade.”. 2.22 Perfect Database heeft T-Systems op 7 september 2005 gefactureerd voor een bedrag van € 29.053,26 (incl. BTW). Deze factuur is niet voldaan. 3 Het geschil in de VVD hoofdzaak (05-3341) 3.1 De VVD vordert – na eiswijziging, zakelijk weergegeven en voor zover na het onder 1.2 genoemde tussenvonnis van 4 oktober 2006 nog relevant – om voor zover mogelijk bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad: a. de tussen partijen bestaande overeenkomsten, waaronder begrepen de mantelovereen¬komst, de dienstenovereenkomst bouw en de dienstenovereenkomst beheer te ontbinden met ingang van de datum van het in deze procedure te wijzen vonnis; b. Perfect Direct, althans subsidiair Perfect Database, althans meer subsidiair T-Systems te veroordelen tot betaling van € 298.109,-- (incl. BTW), vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de datum van betaling van dat bedrag door de VVD tot aan de dag der voldoening; c. Perfect Direct, althans subsidiair Perfect Database, althans meer subsidiair T-Systems te veroordelen tot vergoeding van de door de VVD geleden schade, nader op te maken bij staat; d. Perfect Direct, althans subsidiair Perfect Database, althans meer subsidiair T-Systems te veroordelen tot nakoming van het in artikel 5.2 en 6.1 van de dienstenovereenkomst beheer bepaalde, daaronder begrepen / alsmede de overdracht van de volledige projectadministratie, op straffe van een dwangsom van € 5.000,-- per dag; e. Perfect Direct, althans subsidiair Perfect Database, althans meer subsidiair T-Systems te veroordelen in de kosten van deze procedure, zowel in het incident als in de hoofdzaak. De rechtbank begrijpt de vorderingen van de VVD aldus, dat de hiervoor onder 3.1c en 3.1d weergegeven vorderingen subsidiair zijn ingesteld voor het geval haar vordering tot restitutie van de door de VVD betaalde bedragen niet wordt toegewezen (vergelijk § 17 van de inleidende dagvaardingen). Voorts stelt de rechtbank vast dat de vorderingen van de VVD op T-Systems voorwaardelijk zijn ingesteld, namelijk voor het geval van contracts¬overname geen sprake blijkt te zijn (vergelijk § 23 van de inleidende dagvaardingen). 3.2 Tegen de achtergrond van de vaststaande feiten heeft de VVD aan haar vorderingen –verkort weergegeven – de navolgende stellingen ten grondslag gelegd: a. Perfect Direct, althans Perfect Database, heeft de rechten en verplichtingen onder de VVD contracten bij wijze van contractsovername van T-Systems overgenomen. De VVD heeft daarmee ingestemd en daarom heeft Perfect Direct, althans Perfect Database, te gelden als de leverancier terzake van het project VVD.net. b. Perfect Direct, althans Perfect Database, althans T-Systems (voor het geval aangeno¬men mocht worden dat er geen sprake is van een contractsovername) is toerekenbaar tekort geschoten in haar verplichtingen onder de VVD contracten. In strijd met de gemaakte afspraken is er geen werkend systeem opgeleverd op 31 december 2003. Partijen hebben vervolgens aanvullende afspraken gemaakt die hadden moeten resulteren in een oplevering van een werkend systeem. Op 10 augustus 2005 is in een gesprek met Perfect een laatste, fatale, termijn voor oplevering afgesproken, te weten 23 augustus 2005. Ook deze termijn is niet gehaald en de VVD heeft Perfect in gebreke gesteld bij brief d.d. 26 augustus 2006. c. Gelet op deze tekortkoming heeft de VVD recht op ontbinding van de overeenkomst en op restitutie van hetgeen de VVD heeft betaald. In de dagvaardingen stelt de VVD dat zij € 298.109,-- heeft betaald, bij conclusie van repliek heeft de VVD gesteld dat het betaalde bedrag € 163.006,-- bedraagt en bij akte d.d. 14 november 2007 stelt de VVD zich op het standpunt dat er € 319.767,-- is betaald. d. De VVD beroept zich op artikel 6:271 e.v. BW, op artikel 6:277 BW en meer subsidiair op ongerechtvaardigde verrijking. e. Voorzover de vordering tot restitutie van betaalde bedragen niet volledig toewijsbaar is, maakt de VVD aanspraak op vergoeding van de door haar geleden schade, nader op te maken bij staat. Tevens is in dat geval haar leverancier gehouden tot nakoming van het in artikel 5.1 en 6.1 van de dienstenovereenkomst beheer bepaalde, aldus de VVD. 3.3 Het verweer van Perfect Direct strekt tot afwijzing van de vordering van de VVD, met veroordeling bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad van de VVD in de kosten van het geding. 3.4 Perfect Direct voert daartoe – zakelijk weergegeven – het navolgende aan: a. Anders dan de VVD stelt, heeft Perfect Direct niet beoogd een contract met de VVD van T-Systems over te nemen. Er is tussen Perfect Database (en niet Perfect Direct) en T-Systems een overeenkomst tot stand gekomen terzake van de Admin+ activiteiten van T-Systems. Er is geen basis waarop de VVD heeft kunnen veronderstellen dat Perfect Direct enige activiteiten van T-Systems heeft overgenomen. Perfect Direct heeft de VVD ook nimmer gefactureerd terzake van Admin+ en het project Bouw VVD.net. b. Voorzover Perfect Direct contractspartij van de VVD zou zijn geworden, dan gelden er tussen Perfect Direct en de VVD contractuele beperkingen van aansprakelijkheid. Perfect Direct verwijst naar de stellingen van T-Systems terzake. 3.5 Het verweer van Perfect Database strekt tot afwijzing van de vordering van de VVD, met veroordeling bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad van de VVD in de kosten van het geding. 3.6 Perfect Database voert daartoe – zakelijk weergegeven – het navolgende aan: a. Het project VVD.net is niet door Perfect Database overgenomen van T-Systems. De overname door Perfect Database zag op de Admin+ bedrijfsactiviteiten, zijnde – kort gezegd – de exploitatie van een softwaresysteem dat voorziet in het beheer en de ontwikkeling van adressensystemen en het beheer en de bewerking van administratieve gegevens ten behoeve van opdrachtgevers. Deze activiteiten heeft Perfect Database overgenomen, ook ten aanzien van de VVD. Echter, bij de overname waren Perfect Database en T-Systems zich er van bewust dat er door T-Systems ten behoeve van bepaalde klanten van Admin+ nog werkzaamheden waren te verrichten ten behoeve van bepaalde projecten. Van deze projecten is in artikel 10.10 van de koopovereen¬komst afgesproken dat de verantwoordelijkheid voor de afronding daarvan bij T-Systems bleef. Een van die projecten is het project VVD.net. Dit project is niet overgenomen door Perfect Database. b. Er is bovendien geen sprake van medewerking in de zin van artikel 6:159 BW van de VVD aan een dergelijke overname, gegeven de kennelijk bij de VVD bestaande onduidelijkheid over de identiteit van de overnemende partij en de kennelijke onaanvaardbaarheid van Perfect Database als de overnemende partij. Ook daarom is er geen sprake van een contractsovername. c. Voort betoogt Perfect Database dat na de overname van de Admin+ activiteiten de algemene voorwaarden van T-Systems (behorende bij de mantelovereenkomst) gelden tussen de VVD en Perfect Database. Artikel 3.1 van deze algemene voorwaarden bepaalt – kort gezegd – dat een overeenkomst tot stand komt door een schriftelijke aanbieding van de ene partij die schriftelijk door de andere partij wordt aanvaard. Ten aanzien van het project VVD.net heeft Perfect geen schriftelijk aanbod gedaan aan de VVD, noch heeft de VVD aan Perfect Database bericht een dergelijk aanbod te aanvaarden. d. Subsidiair doet Perfect Database een beroep op aansprakelijkheidsbeperkingen uit de algemene voorwaarden. Bovendien betwist Perfect Database – op dezelfde gronden als T-Systems doet (zie hierna onder 3.8b) – de door de VVD gestelde tekortkoming, alsmede de omvang van de door de VVD in verband met het project betaalde bedragen. 3.7 Het verweer van T-Systems strekt tot afwijzing van de vordering van de VVD, met veroordeling bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad van de VVD in de kosten van het geding. 3.8 T-Systems voert daartoe – zakelijk weergegeven – het navolgende aan: a. primair: er heeft een contractsovername in de zin van artikel 6:159 BW plaatsgevonden. De VVD moet daarom niet T-Systems maar Perfect Database aanspreken. b. subsidiair: T-Systems betwist dat er sprake is van een tekortkoming, althans van een tekortkoming die de ontbinding van de VVD contracten rechtvaardigt. Voor zover zij het kan nagaan – na de overname ontrok zich dit grotendeels aan haar zicht – functioneerde het systeem voor het overgrote gedeelte juist en is het ook door de VVD en haar leden gebruikt. Indien T-Systems toch tekortgeschoten zou zijn, dan doet zij een beroep op diverse bepalingen uit de algemene voorwaarden, waaronder artikel 22 (aansprakelijkheid) en op artikel 24 lid 1 (opzeggingstermijn 30 dagen). T-Systems betwist voorts de omvang van de door de VVD gestelde betalingen. Verder beroept T-Systems zich op eigen schuld van de VVD doordat de VVD het opgeleverde niet heeft willen testen. 4 Het geschil in de Perfect Database vrijwaringszaak (06 – 2923) 4.1 Perfect Database vordert om bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad T-Systems te veroor¬delen tot betaling van – respectievelijk om volledige compensatie te betalen voor – al datgene waartoe Perfect Database als gedaagde in de hoofdzaak jegens de VVD mocht worden veroordeeld, met veroordeling van T-Systems in de kosten van het geding in de hoofdzaak en de vrijwaring. 4.2 Tegen de achtergrond van de vaststaande feiten heeft Perfect Database aan haar vordering – verkort weergegeven – het volgende ten grondslag gelegd: a. Perfect Database heeft de rechten en verplichtingen van T-Systems ten aanzien van het project VVD.net niet overgenomen. Afgesproken was dat T-Systems dit project zou afronden. Indien aangenomen zou moeten worden dat er toch sprake is van een contractsover¬name, dan is T-Systems gehouden om Perfect Database vrij te waren op grond van artikel 10 van de koopovereenkomst. b. Ook indien de vorderingen van de VVD op Perfect Database in de VVD hoofdzaak worden afgewezen, dient T-Systems in de kosten van de Perfect Database vrijwarings¬zaak te worden veroordeeld. 4.3 Het verweer van T-Systems strekt tot afwijzing van de vordering van Perfect Database, met veroordeling bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad van Perfect Database in de kosten van het geding. 4.4 T-Systems voert daartoe – zakelijk weergegeven – het volgende aan: a. Er is geen sprake van een tekortkoming jegens de VVD, zodat er ook geen grondslag is voor de vordering van Perfect Database in de vrijwaringszaak. b. Perfect Database heeft de rechtsbetrekking tussen T-Systems en de VVD ten aanzien van het project VVD.net overgenomen van T-Systems. Perfect Database is daarom in eerste instantie jegens de VVD verantwoordelijk. In de relatie tussen T-Systems en Perfect Database is geen ruimte voor verwijten aan het adres van T-Systems. Artikel 10.7 van de koopovereenkomst bepaalt dat T-Systems Perfect Database alleen vrijwaart voor aanspraken die samenhangen met de levering van goederen en diensten voorafgaand aan de overdracht. Het moet er daarom voor worden gehouden dat deze vrijwaring niet speelt voor aanspraken die verband houden met de levering van goederen of diensten na de overdracht. c. Het is nog maar de vraag of de door de VVD gepresenteerde onvolkomenheden kunnen worden gebracht onder artikel 10.10 dat ziet op werkzaamheden aan reeds opgeleverde systemen en rapportagetools. Daarbij wreekt zich dat de VVD niet duidelijk maakt wat die onvolkomenheden zijn. T-Systems betwist dat het gaat om werkzaamheden aan rapportagetools. d. Ook indien aangenomen wordt dat het project VVD.net op grond van artikel 10.10 tot de verantwoordelijkheid van T-Systems is blijven horen, is T-Systems niet aansprakelijk jegens Perfect Database. Kort na het sluiten van de koopovereenkomst kwamen partijen tot de conclusie dat T-Systems iedere operationele rol ontbeerde omdat nagenoeg alle werknemers die betrokken waren bij het project zijn overgegaan naar Perfect Database. T-Systems heeft Phidias – na 1 november 2004 – verzocht om de werkzaamheden die nodig waren voor het opleveren van het project in overleg met Perfect Database te vervolmaken. Tussen partijen is dan ook overeengekomen dat T-Systems er tussenuit zou vallen en de restwerkzaamheden door Phidias zouden worden verricht, die tot een bepaald maximum door T-Systems zou worden betaald. Phidias zou door werknemers van Perfect Database worden aangestuurd. Alle benodigde systemen en de benodigde software bevonden zich bovendien buiten de macht van T-Systems. Perfect Database onderhield de contacten met de VVD. T-Systems kon dan ook geen verantwoordelijkheid dragen voor de afronding van het project en om die reden hebben partijen nadere afspraken gemaakt omtrent het afkopen door T-Systems van haar eventuele aansprakelijkheid/verantwoordelijkheid. e. Indien T-Systems enige verantwoordelijkheid onder artikel 10.10 zou hebben behouden en zij hierin tekortgeschoten zou zijn, dan is dat niet toerekenbaar aan T-Systems. Zij heeft immers met toestemming van Perfect Database Phidias opdracht gegeven voor het afronden van de werkzaamheden, waarbij Perfect Database Phidias zou aansturen. Phidias werkte de facto als onderaannemer van Perfect Database f. Als er al een verwijt aan T-Systems te maken zou zijn, geldt bovendien dat Perfect Database een grote mate van eigen schuld treft, waardoor Perfect Database een eventuele gegronde claim van de VVD zelf dient te dragen. Perfect Database heeft de werkzaamheden uitgevoerd en Phidias aangestuurd. T-Systems was hier slechts incidenteel bij betrokken. Perfect Database heeft bovendien afspraken met de VVD gemaakt over de oplevering zonder T-Systems daarin te betrekken. Ook heeft zij op eigen titel nieuwe delen aan het project toegevoegd en T-Systems sluit niet uit dat de grieven van de VVD zich op die onderdelen richten. Bovendien heeft Perfect Database de oplevering door Phidias van 2 september 2005 geaccepteerd, zodat als de oplevering van Phidias gebrekkig was, Perfect Database dit aan zichzelf te wijten heeft. 5 Het geschil in de Perfect Database hoofdzaak (zaak 06-3409) 5.1 Perfect Direct vordert – verkort weergegeven en na eisvermeerdering – om bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad T-Systems te veroordelen: a. tot betaling van € 29.053,26, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 7 oktober 2005, terzake van de factuur d.d. 7 september 2005; b. tot betaling van de contractuele boete van € 50.000,--, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 1 januari 2006; c. tot betaling van € 120.762,--, zijnde de schade op gekapitaliseerde basis berekend, voortvloeiende uit de gemiste opbrengsten van een (gecontinueerde) dienstenovereenkomst beheer, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 1 januari 2006; d. tot betaling van € 30.000,--, zijnde de schade voortvloeiend uit het niet verkregen hebben van de auteursrechten op een werkend VVD.net, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 1 januari 2006; e. tot betaling van € 30.000,--, zijnde de door Perfect Database geleden reputatieschade, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 1 januari 2006; f. tot betaling van € 16.218,86 (excl. BTW), wegens (deels buitengerechtelijke) kosten, te vermeerderen met het griffiegeld van € 4.584,--, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf de dag van dagvaarding; g. tot betaling van € 1.713,60, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 26 september 2007, terzake van de Phidias factuur d.d. 13 september 2005; h. in de proceskosten. 5.2 Tegen de achtergrond van de vaststaande feiten heeft Perfect Direct aan haar vorderingen de volgende stellingen ten grondslag gelegd: a. Perfect Database heeft het project VVD.net niet overgenomen van T-Systems. b. t.a.v. de factuur van 7 september 2005: T-Systems heeft bij haar pogingen om het project VVD.net tot een afronding te brengen, gebruik gemaakt van de diensten van Perfect Database en is daarom op grond van artikel 10.10 gehouden om Perfect Database daarvoor te betalen. c. t.a.v. de gevorderde boete: T-Systems is tekort geschoten in haar verplichtingen onder artikel 10.10 door het project VVD.net niet op zo kort mogelijke termijn en naar behoren op te leveren. T-Systems is daarom op grond van artikel 13.1 een boete van € 50.000,-- verschuldigd. d. t.a.v. het niet verlengen van de dienstenovereenkomst beheer: doordat het VVD.net niet naar behoren is opgeleverd, heeft de VVD de dienstenovereenkomst beheer niet verlengd. De schade die Perfect Database hierdoor lijdt, begroot zij op € 20.127,-- per jaar, berekend over zes jaar. e. t.a.v. schade door het ontbreken van auteursrechten: Perfect Database zou de auteursrechten hebben verkregen indien T-Systems het project VVD.net naar behoren had afgerond. Nu dit niet is gebeurd, loopt Perfect Database de opbrengsten mis die zij hiermee had kunnen realiseren. Zij begroot deze op € 30.000,--. f. t.a.v. reputatieschade: door het mislukken van het project VVD.net heeft Perfect Database reputatieschade opgelopen die zij begroot op € 30.000,--. g. t.a.v. buitengerechtelijke incassokosten en kosten van rechtsbijstand: Perfect Database heeft aanzienlijke inspanningen verricht om buiten rechte tot een oplossing te komen. Daarnaast heeft zij kosten omdat zij verweer moet voeren in de VVD hoofdzaak. De kosten voor rechtsbijstand bedragen € 16.218,86 (excl. BTW), het griffiegeld in de VVD hoofdzaak is € 4.584,--. h. Perfect Database heeft een hosting contract gesloten met Phidias voor de live omgeving van het VVD.net. De kosten hiervan komen voor rekening van T-Systems. 5.3 Het verweer van T-Systems strekt tot afwijzing van de vordering van Perfect Database, met veroordeling bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad van Perfect Database in de kosten van het geding. 5.4 In aanvulling op de weren die T-Systems ook in de Perfect Database vrijwaringszaak voert (en die hiervoor zijn weergegeven onder 4.4), voert T-Systems daartoe – verkort weergegeven – het volgende aan: a. t.a.v. de factuur 7 oktober 2005: (i) T-Systems is niet gehouden te betalen voor de werkzaamheden die zijn verricht voor werknemers van Perfect Database. Primair geldt dat deze werknemers kennelijk – althans volgens Perfect Database – hun werkzaam¬heden terzake van het project VVD.net slecht hebben uitgevoerd, zodat Perfect Database daarmee niet alleen tekortgeschoten is jegens de VVD maar ook – onder artikel 10.10 van de koopovereenkomst – jegens T-Systems. (ii) Subsidiair beroept T-Systems zich op opschorting totdat duidelijk is of zij terecht door de VVD wordt aangesproken. (iii) Voorts betwist T-Systems de hoogte van het gefactureerde bedrag bij gebrek aan urenlijsten. (iv) Tenslotte is er sprake is van eigen schuld van Perfect Database, zodat Perfect Database daarom zelf de schade dient te dragen, althans een groot deel daarvan. b. t.a.v. de gevorderde boete: (i) Artikel 10.10 is geen garantiebepaling en een eventuele schending daarvan door T-Systems leidt daarom niet tot de verschuldigdheid van de in artikel 13.1 van de koopovereenkomst bedoelde boete. (ii) Partijen zijn – na het sluiten van de koopovereenkomst - overeengekomen dat Perfect Database de werkzaamheden zou uitvoeren, zodat de boete niet verschuldigd kan zijn. (iii) Als T-Systems al tekortgeschoten is onder artikel 10.10, dan is dat niet toerekenbaar (om de redenen als uiteengezet onder 4.4). (iv) T-Systems verzoekt uiterst subsidiair om matiging. c. t.a.v. het niet verlengen van de dienstenovereenkomst beheer: (i) T-Systems betwist dat er een causaal verband bestaat tussen enige tekortkoming van haar en de gestelde schade, bovendien betwist T-Systems de hoogte van de gevorderde schade. (ii) Als T-Systems al tekortgeschoten is onder artikel 10.10 van de koopovereenkomst, dan is dat niet toerekenbaar en geldt dat Perfect Database eigen schuld heeft aan het ontstaan van deze schade (om de redenen als uiteengezet onder 4.4). d. t.a.v. schade door het ontbreken van auteursrechten: (i) Perfect Database haalt know how en intellectuele eigendomsrechten door elkaar. De know how van het project zit bij de werknemers van Perfect Database die het project hebben uitgevoerd, zodat Perfect Database dit niet is misgelopen. (ii) T-Systems betwist de hoogte van de schade en doet een beroep op eigen schuld. e. t.a.v. reputatieschade: (i) De gestelde reputatieschade is op geen enkele manier onderbouwd en is ook overigens te ver verwijderd van enige tekortkoming van T-Systems om voor vergoeding in aanmerking te komen. (ii) T-Systems betwist de hoogte van de schade en doet een beroep op eigen schuld. f. t.a.v. buitengerechtelijke incassokosten en kosten van rechtsbijstand: (i) De gevorderde vergoeding kan de dubbele redelijkheidstoets van artikel 6:96 BW niet doorstaan. De betreffende werkzaamheden gaan niet verder dan een enkele sommatiebrief en/of werkzaamheden die vallen onder de voorbereiding van de zaak. g. t.a.v. de factuur van Phidias: (i) Het is onduidelijk op welke grondslag Perfect Database hiervan vergoeding vraagt. (ii) Het is niet vastgesteld dat de factuur is betaald. (iii) Het causaal verband tussen enige tekortkoming van T-Systems en deze factuur wordt betwist. 6 De beoordeling in alle zaken A. Inleiding 6.1 De geschillen tussen de verschillende partijen in de drie procedures kunnen in de kern worden teruggebracht tot drie geschilpunten. Het eerste geschilpunt is de vraag wie thans heeft te gelden als de wederpartij van de VVD onder de VVD contracten: is er sprake van een (rechtsgeldige) contractsovername ter zake van de VVD contracten, waarbij T-Systems is vervangen door Perfect Direct of Perfect Database als leverancier? Het tweede geschilpunt betreft de vraag of de wederpartij van de VVD jegens de VVD tekort geschoten is in haar verplichtingen, of dit een ontbinding rechtvaardigt en of deze partij daarvoor aansprakelijk kan worden gehouden. Het derde geschilpunt betreft de onderlinge verhouding tussen Perfect Database en T-Systems: heeft T-Systems jegens Perfect Database verplichtingen met betrekking tot de VVD contracten, is T-Systems deze verplichtingen nagekomen en zo nee, wat zijn daarvan de gevolgen? 6.2 Gelet op de onderlinge samenhang tussen de verschillende procedures zal de rechtbank – na enkele procedurele opmerkingen in § B – eerst ingaan op de vraag of er sprake is van een contractsovername en zo ja, door wie, en op de vraag of er tussen T-Systems en Perfect Database verplichtingen bestaan met betrekking tot de VVD contracten (§ C). Eerst daarna komen de gestelde tekortkomingen in de verschillende verhoudingen en de gevolgen daarvan aan de orde (§ D). Daarbij zal in § C en D steeds in subparagrafen ingegaan worden op elke afzonderlijke procedure. In § E zal tenslotte worden ingegaan op de verdere procesgang. B. Procedurele opmerkingen B.1 Status processtukken, gedaagden hoeven niet over en weer te reageren 6.3 De stellingen en weren van partijen in de verschillende processtukken worden uitsluitend betrokken bij de beoordeling in de procedure waarop deze processtukken betrekking hebben en tussen de partijen die dit aangaat. Daarbij geldt in het bijzonder dat de processtukken van ieder van de gedaagden in de VVD hoofdzaak alleen betrekking hebben op de verhouding tussen de VVD en de betreffende gedaagde; rechtens heeft te gelden dat de gedaagden niet gehouden zijn om te reageren op elkaars processtukken. B.2 Overlegging van processtukken in andere procedures en verwijzingen in processtukken 6.4 Perfect Database heeft bij haar conclusie van repliek in de Perfect Database vrijwarings¬zaak haar dagvaarding en conclusie van repliek uit de Perfect Database hoofdzaak in het geding gebracht met het verzoek deze als herhaald en ingelast te beschouwen. T-Systems heeft hiertegen bezwaar gemaakt. De rechtbank gaat aan het verzoek van Perfect Database voorbij. Het is aan Perfect Database om in de vrijwaringszaak voldoende helder uiteen te zetten op welke gronden zij vrijwaring vordert. Het is in strijd met de goede procesorde om zonder een toelichting processtukken en (redelijk omvangrijke) producties uit een andere procedure in het geding te brengen en het aan de rechtbank en de wederpartij over te laten om uit te zoeken welke delen van die processtukken relevant zijn voor de vrijwaringszaak. In het verdere verloop van de procedure zal door de rechtbank bekeken worden of er aanleiding is om Perfect Database in de Perfect Database vrijwaringszaak in de gelegenheid te stellen zich over bepaalde weren van T-Systems alsnog uit te laten. 6.5 Perfect Direct en Perfect Database hebben in hun respectieve processtukken in de VVD hoofdzaak bij herhaling verwezen naar weren van T-Systems in deze hoofdzaak. Nu de VVD hiertegen geen bezwaar heeft gemaakt en zij hierdoor ook niet in haar processuele belangen wordt geschaad, zal de rechtbank deze verwijzingen meenemen in haar beoordeling, maar uitsluitend voor zover uit de betreffende processtukken zonder meer duidelijk is waarnaar verwezen wordt en hoe zich dit verhoudt tot het processuele debat tussen Perfect Direct respectievelijk Perfect Database en de VVD. Voor zover er in dit opzicht onduidelijkheden bestaan, wordt aan de verwijzingen voorbijgegaan en komt dit voor rekening en risico van Perfect Direct respectievelijk Perfect Database. B.3 Eiswijziging van de VVD in de VVD hoofdzaak 6.6 De VVD heeft bij akte d.d. 14 november 2007 aangegeven dat de verplichtingen van haar leverancier bij beëindiging van de VVD contracten tevens omvatten de verplichting tot overdracht van de volledige projectadministratie en dat haar vordering als weergegeven onder 3.1d aldus dient te worden opgevat dan wel dat de VVD geacht wil worden haar betreffende vordering aldus nader te hebben gespecificeerd. T-Systems betoogt dat dit een eiswijziging is in een dermate laat stadium dat dit niet moet worden toegestaan. Dit betoog slaagt niet. Hoewel de recht¬bank T-Systems volgt in het standpunt dat er sprake is van een eiswijziging, geldt dat de procedure hierdoor niet onredelijk wordt vertraagd en dat gedaagden door de wijziging niet in hun processuele belangen zijn geschaad. Dit betekent dat de eiswijziging niet in strijd is met de goede procesorde. Hetzelfde geldt voor de aanvullende grondslagen die de VVD in voornoemde akte ten grondslag legt aan haar vorderingen. C. Beoordeling van de onderlinge relaties C.1 in de VVD hoofdzaak: wie heeft als leverancier van de VVD te gelden? 6.7 Artikel 6:159 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) bepaalt dat een partij bij een overeenkomst haar rechtsverhouding tot de wederpartij met medewerking van die laatste kan overdragen aan een derde bij een tussen haar en de derde opgemaakte akte. De vraag is dan ook enerzijds of er sprake is van akte tot overdracht van de rechtsverhouding tussen de VVD en T-Systems terzake van het project VVD.net en anderzijds of er sprake is van medewerking door de VVD. Hierover wordt als volgt overwogen. 6.8 De koopovereenkomst is een akte die strekt tot de overdracht van T-Systems aan Perfect Database van de door T-Systems onder de naam Admin+ gevoerde bedrijfsactiviteiten. De Admin+ activiteiten zijn in overweging A van de koopovereenkomst ruim omschreven en omvatten onder meer de uitvoering van opdrachten die verband houden met of voortvloeien uit het beheer, de opslag en de verwerking van de administratieve gegevens als bedoeld in overweging A, onder a en b, van de koopovereenkomst. De overdracht omvat tevens de contracten van T-Systems met afnemers van met Admin+ verbandhoudende diensten (zie artikel 2.1 juncto overweging B, hiervoor geciteerd onder 2.8). Artikel 10.10 van de koopovereenkomst bepaalt daarbij dat T-Systems verantwoordelijk blijft voor bepaalde werkzaamheden voor in bijlage 4 genoemde Admin+ afnemers, waaronder de VVD. 6.9 De vraag is dan ook of het project VVD.net onder de Admin+ activiteiten valt en, indien dit zo is, of artikel 10.10 beoogt om dit project uit te sluiten van de overdracht. Voor de beantwoording van deze vraag wordt vooropgesteld dat voor de vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding tussen partijen is geregeld, het aankomt op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan de contracts¬bepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten, waarbij van belang kan zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en welke rechtskennis van zodanige partijen kan worden verwacht. Daarbij zijn telkens van beslissende betekenis alle concrete omstandigheden van het geval, gewaardeerd naar hetgeen de maatstaven van redelijkheid en billijkheid met zich meebrengen. Daarbij geldt naar vaste jurisprudentie dat in een geval als het onderhavige een relatief groot belang toekomt aan de taalkundige betekenis van het contract. Immers, er is sprake van een commercieel contract tussen professionele partijen, welk contract naar haar aard mede bestemd is de rechtspositie te beïnvloeden van derden die de bedoeling van de contracterende partijen niet kunnen kennen. 6.10 De tekst van de overeenkomst wijst er op dat het project VVD.net onder de definitie van Admin+ valt. Uit de stellingen van partijen leidt de rechtbank af dat de ledenadminis¬tratie van de VVD werd beheerd door eerst (de rechtsvoorgangers van) T-Systems en later door Perfect Database en dat het de bedoeling was dat deze ledenadministratie en het extranet van de VVD gesynchroniseerd konden worden (lees: er moest een koppeling komen en het extranet moest de gegevens uit de ledenadministratie kunnen gebruiken, al dan niet met terugkoppeling vanuit het extranet naar de ledenadministratie). Dit betekent dat – naar de tekst van de overeenkomst – het project VVD.net een “opdracht is die verband houdt met of voortvloeit uit het beheer, de opslag en/of verwerking van administratieve gegevens” – de ledenadministratie – “een en ander in de ruimste zin des woords”, zoals bedoeld in overweging A onder c van de koopovereen¬komst. Ook de tekst van artikel 10.10 wijst er op dat het project VVD.net een onderdeel van de Admin+ activiteiten was. Immers, artikel 10.10 bepaalt met zoveel woorden dat er door T-Systems ten behoeve van een aantal in bijlage 4 genoemde afnemers van Admin+ – waaronder de VVD – werk¬zaamheden werden verricht aan reeds opgeleverde systemen en tevens door T-Systems bepaalde tools worden ontwikkeld. De klanten voor wie deze werkzaamheden werden verricht, waaronder de VVD, waren dus, in de terminologie van de koopovereenkomst, Afnemers, de contracten met hen Contracten. 6.11 Het betoog van Perfect Database dat het project VVD.net te onderscheiden is van de Admin+ werkzaamheden, is door haar niet, althans niet voldoende feitelijk en concreet, onderbouwd. In het bijzonder voert Perfect Database geen concrete, voldoende onder¬bouwde omstandigheden die kunnen leiden tot het oordeel dat het project niet onder de definitie van Admin+ valt. Dit had wel op haar weg gelegen gelet op enerzijds haar erkenning dat het project VVD.net geïntegreerd moest worden in de Admin+ activiteiten en anderzijds de hierna te bespreken brief van 3 november 2004. 6.12 De vervolgvraag is of artikel 10.10, of enige andere bepaling, van de koopovereen¬komst beoogt om het project VVD.net uit te sluiten van de overdracht. De tekst van artikel 10.10 is daarover niet eensluidend. De bepaling dat bepaalde werkzaamheden de verant¬woordelijkheid van T-Systems blijven kan er op duiden dat dit uitgesloten wordt van de verkoop, maar ook dat er een onderaannemingsconstructie is beoogd. De tekst van de artikelen 2 en 5 daarentegen geven wel aan dat de onder 10.10 bedoelde werkzaamheden onderdeel zijn van de overdracht. In artikel 2 en artikel 5 is geregeld dat de Activa en Contracten werden overgedragen aan Perfect Database. Daarbij wordt geen uitzondering gemaakt voor activa en contracten waarop artikel 10.10 van toepassing was. Dit sluit ook aan bij de brief van 3 november 2004 waarin de Perfect Groep de VVD welkom heet als klant en aankondigt dat zij de dienstverlening die T-Systems voor de VVD verzorgde, had overgenomen zonder dat daarbij een voorbehoud wordt gemaakt voor een deel van die dienstverlening. Het sluit ook aan bij de onder 2.11 aangehaalde verklaring, waarin de VVD met zoveel woorden bevestigt dat er sprake is van een contractuele relatie tussen de VVD en Perfect Database en waarin afspraken over de oplevering van het project VVD.net worden bevestigd. Daarbij wordt door de VVD expliciet verwezen naar de oorspronkelijke overeenkomst van 4 juni 2003. Gesteld noch gebleken is dat Perfect Database in reactie daarop de VVD heeft bericht dat er geen sprake is van een overdracht voor dit project. Project Database heeft dit standpunt eerst ingenomen nadat zij door de VVD bij brief d.d. 11 augustus 2005 in gebreke was gesteld. 6.13 Perfect Database voert aan dat er tussen T-Systems en Perfect Database nooit sprake van is geweest dat zij het project VVD.net zou overnemen. Perfect Database stelt echter niet dat dit is besproken, zij stelt slechts in algemene zin dat hiervan geen sprake was. Deze stelling is in het licht van hetgeen in de voorgaande alinea’s is overwogen onvoldoende om tot het oordeel te komen dat artikel 10.10 beoogde om de aldaar genoemde activiteiten uit te sluiten van de overdracht. De stelling dat het tussen Perfect Database en T-Systems volkomen duidelijk was dat dit het geval is, is door Perfect Database eveneens onvoldoende feitelijk en concreet onderbouwd. Het betoog van Perfect Database dat zij de benodigde expertise mist en ook daarom niet geacht kan worden deze activiteiten te hebben willen overnemen, slaagt evenmin, nu dit miskent dat Perfect Database onder artikel 10.10 kon terugvallen op T-Systems voor het “naar behoren en binnen de kortst mogelijke tijd” afronden van het project. 6.14 Tegen deze achtergrond – waarbij in het bijzonder gewicht wordt toegekend aan de omstandigheid dat de Perfect Group de VVD heeft geïnformeerd dat zij de dienstverlening van T-Systems heeft overgenomen zonder enig voorbehoud terzake van het project VVD.net, zodat de VVD ook niet bedacht hoefde te zijn op een uitzondering op de over¬dracht in de door Perfect Database thans voorgestane betekenis – leest de rechtbank overweging A en de artikelen 2.1, 5 en 10.10 van de koopovereenkomst in onderlinge samenhang aldus, dat de gehele Admin+ bedrijfsvoering – inclusief de VVD contracten – werd overgenomen door Perfect Database als koper en dat T-Systems zich jegens Perfect Database verplichtte tot uitvoering van bepaalde restwerkzaamheden voor het project VVD.net. Geen van de gedaagden heeft voldoende concrete feiten en/of omstandigheden gesteld die tot een ander oordeel kunnen leiden, zodat aan bewijsvoering hierover niet wordt toegekomen. 6.15 Het betoog van Perfect Database dat uit de onder 2.10 geciteerde brief d.d. 2 juni 2005 van T-Systems blijkt dat er geen sprake is van een overname, weegt voor de rechtbank in het licht van het voorgaande onvoldoende zwaar. De brief van T-Systems – waarin T-Systems gemaakte afspraken uit de stuurgroepvergadering van 1 juni 2005 bevestigt aan de VVD en waarin verplichtingen van T-Systems zijn opgenomen over de oplevering – is immers niet inconsistent met een verplichting van T-Systems onder artikel 10.10 om te zorgen voor oplevering. 6.16 De volgende vraag is of de VVD heeft meegewerkt aan deze contractsovername. Het is op zich duidelijk dat de VVD heeft ingestemd met “een contractsovername”, maar hierbij doet zich de complicatie voor dat de VVD door “de Perfect Groep” bij brief d.d. 3 november 2004 is geïnformeerd over de overdracht, zonder dat daarbij is aangegeven welke Perfect vennootschap als koper optrad. De VVD heeft in de dagvaardingen gesteld dat zij destijds onderzoek had verricht naar Perfect Direct en dat zij deze partij acceptabel had gevonden en dat zij op grond daarvan haar medewerking had verleend. Perfect Database wordt in dezelfde dagvaardingen gekwalificeerd als een lege B.V. die door Perfect Direct naar voren is geschoven toen het mis dreigde te gaan. Bij akte d.d. 14 november 2007 heeft de VVD – zoals zij het zelf uitdrukt – haar standpunt genuanceerd en laat zij meer in het midden wie er heeft te gelden als de overnemende partij, zonder dat zij echter haar opmerking dat haar wil destijds gericht was op het medewerken aan een overname door Perfect Direct, heeft ingetrokken. Perfect Database voert daarom aan dat er geen sprake is van een rechtsgeldige overdracht aan haar, omdat de wil van de VVD er niet op was gericht om haar medewerking te verlenen aan een overname door Perfect Database. 6.17 Wat er ook zij van de weinig consistente wijze van procederen van de VVD, aan het betoog van Perfect Database zal voorbij worden gegaan. Zoals hiervoor is overwogen, zijn T-Systems en Perfect Database overeengekomen dat Perfect Database de Admin+ activiteiten, waaronder de VVD contracten, van T-Systems overnam. De directeur van Perfect Database heeft vervolgens de VVD onduidelijk geïnformeerd door niet te vermelden welke vennootschap als de overnemende partij heeft te gelden. In de verhouding van Perfect Database tot zowel de VVD als T-Systems behoort deze onduidelijkheid voor rekening en risico van Perfect Database te komen. Gesteld noch gebleken is bovendien dat de interne wil van de VVD – die kennelijk was gericht op een contractsovername door Perfect Direct – ten tijde van de overdracht voor Perfect Direct of voor Perfect Database kenbaar was. Tegen deze achtergrond zou het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ten opzichte van de VVD en T-Systems onaanvaardbaar zijn als Perfect Database zich thans erop zou kunnen beroepen dat de wil van de VVD gericht was op een overname door Perfect Direct. 6.18 Het betoog van Perfect Database dat op grond van artikel 3.1 van de algemene voorwaarden een overeenkomst alleen tot stand komt op grond van een aanbod gevolgd door aanvaarding en dat er daarom van een contractsovername geen sprake kan zijn, miskent de werking van artikel 6:159 BW en vindt overigens geen steun in de feiten en het recht. 6.19 In de VVD hoofdzaak leidt het voorgaande tot de conclusie dat Perfect Database heeft te gelden als de leverancier van de VVD onder de VVD contracten. 6.20 Ten aanzien van de vordering op Perfect Direct wordt – voor zover nodig in het licht van de latere nuanceringen van de VVD van haar stellingen – overwogen dat deze vordering niet kan slagen, nu de VVD haar oorspronkelijke standpunt dat zij erop mocht vertrouwen dat Perfect Direct de overnemende partij was na de gemotiveerde betwisting daarvan door Perfect Direct niet nader heeft onderbouwd, hetgeen wel op haar weg had gelegen. De vordering van de VVD op Perfect Direct zal daarom worden afgewezen. De VVD zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten van Perfect Direct worden veroordeeld. Anders dan Perfect Direct ziet de rechtbank onvoldoende aanleiding om hierover thans bij separaat vonnis te beslissen. 6.21 Ten aanzien van de vordering op T-Systems wordt overwogen dat de voorwaarde waaronder deze vordering is ingesteld – namelijk het niet vast komen te staan dat er sprake is van een contractsovername – niet is vervuld, zodat deze vordering geen verdere behan¬deling behoeft. In het te wijzen eindvonnis zal daarom worden bepaald dat niet is voldaan aan de voorwaarde waaronder deze vordering is ingesteld. De VVD zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten van T-Systems worden veroordeeld. C.2 In de Perfect Database vrijwaringszaak: heeft T-Systems verplichtingen jegens Perfect Database en zo ja, welke? 6.22 Hetgeen hiervoor is overwogen onder C.1. is van overeenkomstige toepassing in de Perfect Database vrijwaringszaak. Daarbij is tevens betrokken dat in de Perfect Database vrijwaringszaak vast staat dat de VVD voorkomt in bijlage 4 bij de koopovereenkomst met als omschrijving “ afronding vvd.net”. (Deze bijlage is wel in deze procedure in het geding gebracht, maar niet in de VVD hoofdzaak, zie overweging 6.3). Deze omschrijving is – zoals T-Systems terecht betoogt – relevant omdat artikel 10.11 bepaalt dat T-Systems garandeert dat bijlage 4 een juist overzicht omvat van het klantenbestand van Admin+ en een getrouw en accuraat beeld geeft van de commerciële activiteiten van Admin+ (vergelijk overweging 2.19). Dit onderstreept te meer dat het project VVD.net een onderdeel vormde van de overgedragen Admin+ activiteiten. 6.23 Dit betekent dat ook in deze procedure thans vaststaat dat er sprake is van een contractsover¬name, waardoor Perfect Database heeft te gelden als de leverancier van de VVD onder de VVD contracten en waarbij in artikel 10.10 een regeling is getroffen tussen Perfect Database en T-Systems over nog uit te voeren werkzaamheden voor – onder meer – het project VVD.net. 6.24 Met de vaststelling dat Perfect Database de leverancier van de VVD was, is echter niet gezegd dat T-Systems niet jegens Perfect Database gehouden zou kunnen zijn tot vrijwaring voor de aanspraken van de VVD op Perfect Database. Vastgesteld moet worden of T-Systems in de relatie tot Perfect Database (toerekenbaar) tekortgeschoten is in de nakoming van bepaalde verplichtingen en of de aanspraken van de VVD op Perfect Database gelden als schade die Perfect Database dientengevolge lijdt. Perfect Database beroept zich hierbij met name op artikel 10.10. Hierover wordt als volgt overwogen. 6.25 De rechtbank is van oordeel dat artikel 10.10 – zoals ook uit de tekst van dat artikel blijkt – op T-Systems de verplichting legt om het project VVD.net op zo kort mogelijke termijn naar behoren af te ronden. Daarbij geldt dat de vraag wat “naar behoren afronden” betekent, moet worden beoordeeld op grond van de ten tijde van het sluiten van de koopovereenkomst geldende afspraken met de VVD. Er zijn geen feiten en/of omstandigheden gesteld die maken dat T-Systems aan eventuele nadien door Perfect Database met de VVD gemaakte afspraken zou zijn gebonden (Perfect Database stelt dit ook niet). Er zijn evenmin feiten en/of omstandigheden gesteld die tot het oordeel kunnen leiden dat de verplichting van T-Systems onder artikel 10.10 minder ver zou reiken dan het aldus afronden van het project. 6.26 Het door Perfect Database betwiste betoog van T-Systems dat zij haar verplichtingen onder artikel 10.10 heeft afgekocht, slaagt niet. Daargelaten dat T-Systems bij herhaling heeft gesteld dat zij of Phidias namens haar het project diende op te leveren – hetgeen zich niet verhoudt met een beweerdelijke afkoop – geldt het volgende. Artikel 14.5 van de koopover¬eenkomst bepaalt dat afwijkingen van dan wel aanvullingen op de koopover¬eenkomst alleen geldig zijn indien zij schriftelijk tussen Perfect Database en T-Systems overeengekomen zijn. Het is niet in geschil dat – als er al iets overeengekomen is – dit niet schriftelijk tussen T-Systems en Perfect Database is vastgelegd. Het betoog van T-Systems dat in artikel 10.10 een afwijkende regeling is opgenomen voor wijzingen van haar verplichtingen onder dat artikel, welke regeling niet de eis van schriftelijkheid stelt, slaagt niet. Immers, artikel 10.10 bepaalt – voorzover thans relevant – dat partijen erkennen dat het vermelde in bijlage 4 een inschatting is en dat op het moment dat er soortgelijke gevallen opkomen buiten de reeds in bijlage 4 genoemde gevallen, partijen met elkaar zullen overleggen over de verantwoordelijkheid, de te nemen stappen en de kostenverdeling. Nu de afronding van het project VVD.net in bijlage 4 is genoemd, is dit geen “soortgelijke geval buiten de reeds in bijlage 4 genoemde gevallen” en mist de wijzigingsclausule uit artikel 10.10 toepassing. 6.27 Het beroep van Perfect Database op artikel 14.5 is naar – met terughoudendheid toe te passen – maat¬staven van redelijkheid en billijkheid ook niet onaanvaardbaar. Het gaat hier om een bepaling uit een commercieel contract tussen twee professionele partijen. Zoals Perfect Database terecht aanvoert, heeft een bepaling als de onderhavige (mede) tot doel om bewijsvoering te voorkomen over het al dan niet mondeling overeen¬gekomen zijn van afwijkende afspraken. Dit moet T-Systems duidelijk zijn geweest toen zij de koopover¬eenkomst afsloot en op het moment dat zij eventueel afwijkende afspraken maakte. De rechtbank onderkent dat onverminderde toepassing van een beding als artikel 14.5 onder omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar kan zijn, mogelijk sneller dan bij een willekeurige andere contractuele bepaling. T-Systems heeft echter geen feiten en/of omstandigheden aangevoerd die tot dit oordeel kunnen leiden. De enkele omstandigheid dat er mogelijk een mondelinge wijziging is afgesproken, die nu door Perfect Database wordt ontlopen, is hiervoor onvoldoende, nu deze omstandigheid inherent is aan een beroep op de afspraak dat wijzigingen alleen schriftelijk overeengekomen kunnen worden. Mede gelet op de algemene (zij het geenszins absolute) tendens in de jurisprudentie van de Hoge Raad om bij contractuele, commerciële verhoudingen tussen professionele partijen terughoudend te zijn met het door de rechter inbreken op gemaakte afspraken, ziet de rechtbank onvoldoende aanleiding afbreuk te doen aan hetgeen partijen overeen¬gekomen zijn in de koopovereen¬komst terzake van de wijziging daarvan. C.3 In de Perfect Database hoofdzaak: heeft T-Systems verplichtingen jegens Perfect Database terzake van de VVD contracten en zo ja, welke? 6.28 Hetgeen hiervoor is overwogen in § C.2. is van overeenkomstige toepassing in de Perfect Database hoofdzaak, voor zover de vorderingen van Perfect Database zijn gebaseerd op een tekortkoming van T-Systems in de nakoming van haar verplichtingen onder artikel 10.10 van de koopovereenkomst. In aanvulling daarop wordt overwogen dat in deze procedure tevens vaststaat dat Perfect Database de dienstenovereenkomst beheer heeft overgenomen van T-Systems. Nu elke dienstenovereenkomst een integraal onderdeel vormt van de Mantelovereenkomst (zie artikel 1 van laatstbedoelde overeenkomst), verzet artikel 6:159 lid 2 BW zich tegen het – kennelijke – betoog van Perfect Database dat er sprake is van een gedeeltelijke contractsovername. Ook dit leidt tot de slotsom dat er sprake is van een contractsovername. C.4 Tussenconclusies ten aanzien van alle procedures 6.29 Het voorgaande leidt tot de tussenconclusie dat in alle procedures thans vast staat dat Perfect Database heeft te gelden als de leverancier van de VVD en dat in de Perfect Database vrijwarings- en hoofdzaken vaststaat dat T-Systems jegens Perfect Database gehouden was om het project VVD.net naar behoren en op zo kort mogelijke termijn af te maken. D. Tekortkomingen? D.1 In de VVD hoofdzaak: is Perfect Database tekort geschoten is jegens de VVD en wat zijn de gevolgen daarvan? 6.30 De VVD heeft haar stelling dat Perfect Database toerekenbaar tekort geschoten is voor het eerst inhoudelijk toegelicht bij akte d.d. 14 november 2007. Perfect Database heeft in haar antwoordakte d.d. 12 december 2007 volstaan met een algemene betwisting van de stellingen van de VVD en met een verwijzing naar de door T-Systems gevoerde c.q. nog te voeren verweren. Gelet op haar beperkte betrokkenheid in het project, acht zij zich niet geroepen op de uitvoerige stellingen van de VVD in te gaan, aldus Perfect Database. 6.31 De rechtbank gaat voorbij aan de verwijzing van Perfect Database naar de weren van T-Systems nu deze verwijzing te algemeen is (zie hiervoor onder 6.5). De rechtbank gaat ook voorbij aan het betoog van Perfect Database dat zij niet in staat is om haar verweer te onderbouwen. Immers, de onderbouwing van dit betoog is in essentie de stelling dat het project VVD.net door Perfect Database niet is overgenomen, welke stelling hiervoor is verworpen. Bovendien blijkt uit de overgelegde stukken dat Perfect Database in ieder geval aanwezig was bij de stuurgroepvergadering van 1 juni 2005, zodat het betoog dat Perfect Database niet weet waar het over gaat, bepaald niet overtuigend is. 6.32 Omdat de vraag of er sprake is van een tekortkoming jegens de VVD een centraal onderdeel vormt van het geschil, zal de rechtbank Perfect Database in de gelegenheid stellen om bij conclusie na tussenvonnis alsnog inhoudelijk te reageren op de door de VVD gestelde tekortkomingen. De kosten van deze conclusiewisseling komen voor rekening van Perfect Database, nu zij dit eerder had kunnen en moeten doen. Indien Perfect Database haar verweer op dit punt niet alsnog onderbouwd, zullen de door de VVD gestelde tekortkomingen vaststaan. 6.33 Indien Perfect Database de gestelde tekortkoming alsnog gemotiveerd betwist, dient rekening gehouden te worden met de mogelijkheid dat een deskundige benoemd zal moeten worden om de rechtbank hierover te laten voorlichten. Om proceseconomische redenen wordt Perfect Database en de VVD reeds thans verzocht om zich uit te laten over het aantal van de te benoemen deskundige(n), de te stellen vragen, het maximaal te betalen voorschot en over de vraag wie het voorschot dient te betalen. 6.34 Over de vraag wat rechtens is indien tot de conclusie wordt gekomen dat er sprake is van een tekortkoming aan de zijde van Perfect Database wordt als volgt overwogen. Vooropgesteld wordt dat iedere tekortkoming in de nakoming aan de VVD het recht geeft de VVD contracten te ontbinden, behoudens indien de tekortkoming de ontbinding en haar gevolgen niet rechtvaardigt. Indien Perfect Database van oordeel is dat de tekortkoming de ontbinding niet rechtvaardigt, of indien zij van oordeel is dat de ontbinding van de VVD in strijd is met een contractuele bepaling, dient zij zich hier concreet over uit te laten. 6.35 De overige beslissingen worden aangehouden. Wel overweegt de rechtbank reeds thans dat het beroep van Perfect Database op artikel 22.2 en 22.3 van de algemene voorwaarden niet aan toewijzing van de vordering van de VVD in de weg staat, voor zover deze vordering is gebaseerd op de verplichting tot ongedaanmaking als bedoeld in artikel 6:271 BW. Immers, de betreffende bepalingen beperken de aansprake¬lijkheid van (thans) Perfect Database voor schade als gevolg van een schadetoebrengend feit, zodat moet worden aangenomen dat deze leden van artikel 22 van de algemene voorwaarden niet zien op een op ontbinding van de VVD contracten gebaseerde vordering tot terugbetaling van hetgeen betaald is. Dit geldt tevens voor het beroep van Perfect Database op artikel 24.9 van de algemene voorwaarden, welk artikel blijkens haar bewoording ziet op annuleringkosten die in de plaats komen voor de wettelijke schadeloosstelling. Er zijn geen voldoende concrete en onderbouwde feiten en/of omstandigheden gesteld die tot een ander oordeel kunnen leiden. (De behandeling van de overige bepalingen uit de algemene voorwaarden waarop een beroep is gedaan, zal eerst in een later stadium plaatsvinden). 6.36 Voorts wordt overwogen dat de door T-Systems bij akte d.d. 9 januari 2008 ingenomen aanvullende weren vooralsnog geen behandeling behoeven. Deze weren zijn immers niet door Perfect Database ingenomen anders dan met een zeer vage en algemene verwijzing bij antwoord¬akte d.d. 12 december 2007 naar “nog te voeren weren van T-Systems”. De rechtbank gaat daaraan voorbij (vergelijk overweging 6.5 van dit vonnis). D.2 In de Perfect Database vrijwaringszaak: is T-Systems ten opzichte van Perfect Database tekortgeschoten en wat zijn de gevolgen daarvan? 6.37 Indien vast komt te staan dat T-Systems niet heeft voldaan aan haar verplichtingen uit hoofde van artikel 10.10 van de koopovereenkomst, dan staat daarmee vast dat zij aansprakelijk is voor de schade die Perfect Database als gevolg daarvan lijdt, tenzij de tekortkoming niet toerekenbaar is en behoudens de werking van artikel 6:101 BW (eigen schuld). 6.38 Perfect Database heeft in de vrijwaringszaak niet of nauwelijks onderbouwd aangegeven waaruit de tekortkoming van T-Systems jegens haar zou bestaan. Ook heeft zij niet inhoudelijk gereageerd op hetgeen T-Systems bij conclusie van antwoord heeft gesteld. Immers, zij heeft bij conclusie van repliek volstaan met het in het geding brengen van processtukken uit de Perfect Database hoofdzaak, waaraan de rechtbank voorbij gaat (vergelijk hiervoor onder 6.4). Perfect Database zal in de gelegenheid worden gesteld om alsnog bij conclusie na tussenvonnis aan te geven wat de (toerekenbare) tekortkoming is die zij T-Systems verwijt en waarom T-Systems gehouden is haar te vrijwaren. Ook in de onderhavige procedure geldt dat de kosten hiervan voor rekening van Perfect Database komen, nu zij dit eerder had kunnen en moeten doen. 6.39 Hetgeen hiervoor is overwogen onder 6.33 is van overeenkomstige toepassing. 6.40 De overige beslissingen worden aangehouden. D.3 In de Perfect Database hoofdzaak: is T-Systems ten opzichte van Perfect Database tekortgeschoten en wat zijn de gevolgen hiervan? 6.41 Perfect Database vordert diverse (schade)posten. Hierover wordt als volgt overwogen, waarbij dezelfde volgorde wordt aangehouden als hiervoor in overweging 5.1: a. De beslissing aangaande de factuur van 7 september 2005 wordt aangehouden. b. Perfect Database vordert de contractuele boete als bedoeld in artikel 13 lid 1 van de koopovereenkomst wegens een inbreuk door T-Systems op artikel 10.9 en/of artikel 10.10. Deze vordering zal worden afgewezen. (i) Ten aanzien van artikel 10.9 – de garantie op de deugdelijkheid van hetgeen overgedragen werd – geldt dat het partijen destijds bekend was dat het project VVD.net nog niet afgerond was, zodat aangenomen moet worden dat de boeteclausule van artikel 13.1 door partijen hiervoor niet bedoeld is. Een andere uitleg zou ongerijmd zijn. (ii) Ten aanzien van artikel 10.10 wordt het volgende overwogen. Artikel 13 lid 1 bepaalt dat een boete verschuldigd is ingeval van een schending van de in artikel 9, 10 en 12 bedoelde garanties. Vastgesteld wordt dat artikel 10 .10 – naar zijn bewoording – geen garantie bevat, maar een verplichting van T-Systems om bepaalde werkzaamheden af te ronden, en dat er geen voldoende concreet onder¬bouwde feiten en/of omstandigheden zijn gesteld of gebleken die er op wijzen dat partijen voor ogen stond dat T-Systems ook bij niet nakoming van haar verplich¬tingen onder artikel 10.10 een boete verschuldigd zou zijn. c. De beslissing over de schade als gevolg van de niet verlenging van de dienstenover¬eenkomst beheer wordt aangehouden. Ter voorkoming van de situatie dat de stellingen en weren van partijen in de Perfect Database vrijwarings- en hoofdzaak uiteen gaan lopen, zal Perfect Database ook in deze procedure in de gelegenheid worden gesteld om een conclusie na tussenvonnis te nemen over de vraag wat de (toerekenbare) tekortkoming is die zij T-Systems verwijt. Hetgeen onder 6.39 is overwogen, is van overeenkomstige toepassing. d/e De vordering tot vergoeding van niet verkregen auteursrechten en de vordering tot vergoeding van reputatieschade zal worden afgewezen, nu deze schadeposten onvoldoende feitelijk zijn onderbouwd. f/h. De beslissing over de buitengerechtelijke incassokosten en de proceskosten wordt aangehouden. g. De beslissing over de factuur van Phidias wordt aangehouden. 6.42 De overige beslissingen worden eveneens aangehouden E. Het verdere verloop van de procedure 6.43 Alle procedures zullen naar de rol worden verwezen voor het nemen van een conclusie na tussenvonnis door Perfect Database over hetgeen hiervoor in § D is overwogen. Hierna zal de VVD in de VVD hoofdzaak een antwoordconclusie na tussenvonnis kunnen nemen; T-Systems zal in de Perfect Database vrijwarings- en hoofdzaken hetzelfde kunnen doen. 7 De beslissing De rechtbank, alvorens verder te beslissen, in de VVD hoofdzaak (05-3341) - verwijst de zaak naar de rol van woensdag 26 november 2008 voor het nemen van een conclusie na tussenvonnis door Perfect Database; in de Perfect Database vrijwaringszaak (06-2923) - verwijst de zaak naar de rol van woensdag 26 november 2008 voor het nemen van een conclusie na tussenvonnis door Perfect Database; in de Perfect Database hoofdzaak (06-3409) - verwijst de zaak naar de rol van woensdag 26 november 2008 voor het nemen van een conclusie na tussenvonnis door Perfect Database. Dit vonnis is gewezen door mr. N. Doorduijn. Uitgesproken in het openbaar. 1876/1515